Çalışan Buluşların Patent ve Ticari Sır Hükümlerine Göre Korunması

Çalışanlar tarafından iş ilişkisi sırasında geliştirilen buluşlar, çalışanın fikri çabası ile işverenin sağladığı kaynak ve altyapının bir ürünü olarak şirketler için ekonomik değer ve rekabet avantajı potansiyeli taşıyan varlıklardır. Buluş faaliyeti, yalnız işveren ve çalışanın çıkarlarını değil, teknolojik ve bilimsel ilerlemeden fayda sağlayacak toplumun menfaatlerini de yakından ilgilendirir. Çalışan buluşlarına ilişkin yasal düzenlemeler, işveren ve çalışana getirilen hak ve yükümlülükler ile buluş sürecinin hukuki öznelerinin menfaatleri arasında adil bir denge kurmayı amaçlar.
Sınai Mülkiyet Kanunu'nda işverene, çalışanın ortaya çıkardığı buluştan doğan hakları tek taraflı bir hukuki işlem niteliğindeki tam hak talebiyle devralma imkânı tanınarak, karşılığında birtakım yükümlülükler getirilmiştir. Hizmet buluşundan doğan hakları devralan işveren, bu buluşu patent veya faydalı model belgesiyle sınai hak koruması altına almakla yükümlüdür. Bununla beraber yükümlülüğünün istisnalarına ilişkin düzenlemeye göre işveren, işletme menfaatlerinin başvuru yapmamayı gerektirmesi durumunda buluşu ticari sır olarak koruyarak, patent başvurusundan kaçınabilir. Bu düzenlemeye göre bir hizmet buluşunun, patent veya ticari sır hükümleri çerçevesinde korunması mümkündür. Buluş için uygun koruma türünün seçimi, işveren bakımından bir değerlendirme sürecini zorunlu kılmaktadır.
Bu eser, Türk hukukunda çalışan buluşlarına ilişkin hükümleri mehaz düzenlemelerle karşılaştırmalı şekilde ele alırken, hizmet buluşunun patent veya ticari sır hükümleri çerçevesinde korunmasının işveren ve çalışanın hak ve yükümlülüklerine etkisini ortaya koymaktadır.