İlk Dönem Tabakât Kitaplarının Tefsire Etkisi

Tabakât telif türünün ortaya çıkması Müslümanlar eliyle olmuş ve onların İslam dinine hizmet etme amaçları ile de bu yazım türü ciddiyet kazanmıştır. Bu bağlamda tabakât yazımı, tarih disiplininin büyük bir ihtiyacını gidermiş ve güven telkin eden bir sisteme dönüşmüştür. Kur’an’ın Kur’an ile tefsirinden sonra Kur’an’ın, ikinci kaynak kabul edilen Sünnet ile tefsir yöntemi kabul görmektedir. Literatürde Hz. Muhammed’in (sav) Kur’an’ın açıklanmasındaki konumu, Kur’an’ın kendisinden hemen sonra zikredilmektedir. Hz. Peygamber’in ikinci kaynak olmasından sonraki sırayı ise sahabe kavli almaktadır. Tabakâtlar, tefsir ilmi için bizlere çok değerli veriler sunmaktadır. Zira Peygamber tarihine şahit olmuş olan neslin bu kapsamdaki aktarımı, ayetleri doğru anlamada oldukça mühimdir. Tâbiînin de tefsir görüşü hakkında bize bilgi veren tabakât eserleri, tâbiîn kavillerinin de tefsir ilmine katkısının yadsınamayacak kadar büyük olduğunu göstermektedir. Bu kitap, Kur’an ayetlerinden Allah’ın ne murad ettiğini anlama çabası ve Müslüman tarihinin turnusol kâğıdı gibi önümüze serilmesiyle ortaya çıktı. Burada, anlama ve yorumlama gayreti ile biyografi yazım türü olarak kabul gören tabakât yazıcılığının tefsir tarihindeki konumuna değindik. Bunun yanında genelde hicri I-II. asrı, özelde ise İbn Sa‘d’ın Kitâbü’t-Tabakâti’l-Kebîr adlı eserinin tabakât tarihindeki parametrelerini ele aldık.