İran Seyahatim ve Deneyimlerim

19.    yüzyılın en ilginç seyyahlarından Hermann Vámbéry, bu eserinde İran'a yaptığı yolculuğu ve gözlemlerini bizlerle paylaşıyor. Avrupa’dan Orta Asya’nın derinliklerine uzanan macerasında, İran yalnızca bir durak değil, aynı zamanda kültürel ve siyasi farklılıkları keşfetmek için bir laboratuvar niteliğinde. Vámbéry, Osmanlı kıyafetleri içinde, İstanbul'dan gelen bir beyefendi olarak İran'ı baştan sona dolaşıyor ve Şii İran’ın Sünni dünyayla olan ilişkilerini mercek altına alıyor. Seyahatleri sırasında İran’ın şehirlerini, halkını, geleneklerini ve toplumsal yapısını detaylarıyla gözlemliyor. Onun için bu yolculuk, sadece coğrafi bir keşif değil, aynı zamanda Türkistan’a ulaşma yolunda bir hazırlık niteliğinde. Eser, mezhepsel ayrılıkların Osmanlı ve İran toplumları arasındaki derin etkisini çarpıcı bir şekilde ortaya koyuyor. İranlı tüccarlar Osmanlı topraklarında özgürce dolaşırken Osmanlılar için İran hâlâ gizemli ve yabancı bir diyar olarak kalıyor. Vámbéry, bu karşıtlıkları büyük bir dikkatle analiz ederek okuyucusunu İran’ın sosyal ve kültürel dokusuna davet ediyor.
Kendi çağının ünlü gezgin ve araştırmacılarının eserlerinden farklı olarak Vámbéry’nin anlatımı, akademik iddialardan uzak, samimi bir seyahat günlüğü niteliğinde. İran’ın egzotik havasını solumak, 19. yüzyılın seyahat koşullarını hissetmek ve Doğu ile Batı arasındaki gerilimi anlamak isteyenler için benzersiz bir okuma deneyimi sunuyor.