Osmanlı İmparatorluğu’nun Kapitalistleşme Tecrübesi ve Telif Haklarının Gelişimi

Çalışmada, Swedberg’in kapitalizmi anlama modeli rehberliğinde, Osmanlı kapitalistleşme tecrübesi değerlendirilmiş ve telif haklarının gelişimi incelenmiştir. Osmanlı kapitalistleşme tecrübesinin başarısızlık öyküsü olduğu; başarısızlığın nedeninin zihniyette aranmasının gerektiği ve telif hakkı bilincinin gelişmemesinin, fikir ve sanat eseri üzerindeki özel mülkiyet hakkının ahlaken meşru sayılmamasından kaynaklandığı ortaya konulmuştur.

Swedberg düşüncesinden hareketle, Osmanlı Devleti’nin kuruluştan Tanzimat’ın ilan edildiği 1839’a kadar olan dönemine ‘tarihteki devlet’ veyahut ‘Eski Osmanlı’ denilmesi gerektiği, Türklerin bugün özlediği Osmanlı’nın ‘tarihteki devlet’ olduğu savunulmuştur.

Tanzimat’ın ilanıyla başlamış olan ‘Yeni Osmanlı’ döneminin iki alt döneme ayrılmasının isabetli olduğu ve ekonominin kapitalizme göre örgütlenmesinin 1839-1908 döneminde yavaş ve yüzeysel, 1908-1922 döneminde hızlı ve kapsamlı seyrettiği iddia edilmiş, İmparatorluğun yıkılışı, ‘eski rejim’ zihniyetinin tasfiyesinin yapılamamasıyla açıklanmıştır.