Tek Parti Döneminde Basın İktidar İlişkileri (1929-1938)

Tek parti döneminde, iktidardaki Cumhuriyet Halk Fırkası ile basının ilişkilerini, basının gözüyle ortaya koymaya çalışacağımız bu çalışma, yalnızca bir basın tarihi araştırması değildir. Çalışma, basınla ilgili yasal uygulamaları ve basının olaylara bakışını ele alarak, dönemin siyasal tarihini de sorgulamak amacıyla kaleme alınmaya çalışılmıştır. Bu konuya eğilme sebebine gelince.... Tek parti dönemiyle ilgili çalışmalarda, basın-iktidar ilişkilerine genelde sınırlı bir biçimde yer verilmiş ya da konu bir alt başlıkla sınırlandırılmıştır. İşte bu çalışmanın bizce ilgi çekici olan tarafı, yönetsel ve toplumsal açıdan önemli bir yere sahip olan basının, Cumhuriyet’in ilk iktidarı ile ilişkisini ve basın ve iktidarın birbirlerini nasıl tanımladıklarını ortaya koyabilmeye yönelik bir çalışma olmasıdır. Konu seçiminde bir diğer etken de alanla ilgili çok önemli bir başka çalışmanın yapılmamış olmasıdır. Döneme baktığımız zaman tek parti iktidarının ülke genelinde etkinliğiyle beraber basın üzerindeki denetimini de arttırdığını ve giderek güdümlü bir basın anlayışının hakim olduğunu görürürüz. Özellikle Serbest Cumhuriyet Fırkası (SCF) deneyiminin yaşandığı günlerde, basının tavrından oldukça şikayetçi olan iktidar bu yöndeki baskılarını arttırmıştır. Muhalif basın ortadan kaldırılmış, tanınmış muhalif gazetecilerin mesleklerini yapmaları çeşitli biçimlerde engellenmiştir. Bu aşamada çıkartılmış olan 1931 Basın Yasası, iktidarın işini büyük ölçüde kolaylaştırmıştır. Yine iktidar ilginç bir uygulamayla etkili bazı gazetecileri milletvekili yapmıştır. Bununla yetinmeyen iktidar, basın üzerindeki yasal kontrol yanında kurumsal denetim sağlanması amacıyla Basın Birliği’ni kurmuştur. (...)